حضرت محسن علیه السّلام فرزند سقط شده حضرت فاطمه سلام الله علیها است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله او را محسن نامید(1) و به وسیله ضربات، غلاف شمشیر قنفذ، متخلف ثانی(2) و در اثر ضربات پای او، سقط شد(3).

هیچ یک از منابع معتبر تاریخی و مقاتل به محل دفن حضرت محسن علیه السّلام اشاره نکرده اند، امّا این که حضرت محسن علیه السّلام در پای درب نیم سوخته خانه امیرالمؤمنین علیه السّلام دفن شده، در کتاب جامع النورین چنین نقل شده است: بعد از آن که دومی با لگد بر پهلوی آن بانوی بزرگوار زد، حضرت فاطمه علیها السّلام روی زمین افتاد، هر طور بود از جا برخاست حرکت کرد و به خانه آمد و روی زمین افتاد و صدا زد: عمر مرا کشت.

امیر المؤمنین علیه السّلام، آن امام مظلوم جلو آمد تا حال او را در آن وضع دید، صدا زد: فضّه، فاطمه علیها السّلام را دریاب که درد او را فراگرفته است، فضّه به یاری فاطمه علیها السّلام رفت چند لحظه گذشت، به سوی امیرالمؤمنین علیها السّلام آمد، چیزی روی دست گرفته بود، حضرت پرسید: فضّه این چیست؟
پاسخ داد: مولای من، بدن بی جان محسن است. حضرت فرمود؛ من که نمی توانم از خانه بیرون روم و کسی را هم که ندارم او را به بقیع ببرد و به خاک سپارد، خودت او را در آستانه خانه دفن کن(4)
گرچه منابع تاریخی به این نکته اشاره نکرده اند ولی شاید با دو احتمال بتوان گفت که حضرت محسن در آستانه و پای درب نیم سوخته دفن شده باشد.

احتمال اول: با توجه به محیط خفقان و جَوّ سیاسی حاکم بر آن عصر که حضرت علیه السّلام را در تنگنا قرار داده بودند تا برای تثبیت خلافت ابوبکر حتی با زور و آتش زدن خانه فاطمه زهرا علیها السّلام از آن حضرت بیعت بگیرند؛ می توان گفت که شرایط آن عصر این اجازه را به حضرت علی علیه السّلام نداد که حضرت محسن را در قبرستان بقیع دفن کنند.

احتمال دوم: این که اگر حضرت محسن را در قبرستان بقیع ـ قبرستان عمومی مدینه ـ دفن می کردند حتماً مقتل و تاریخ نویسان به آن اشاره می کردند، پس عدم اشاره تواریخ به قبر آن حضرت شاید دلیل بر این است که حضرت محسن مخفیانه و در خانه دفن شده است.

پی نوشت ها:

1. شیخ عباس قمی، منتهی الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ پانزدهم، 1382ش، ج1، ص238.

2. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، لبنان، مؤسسة الوفاء، الطبعة الثانیة، 1403ق، ج43، ص170.

3. قزوینی، سیّد محمّد کاظم، فاطمه از ولادت تا شهادت، تهران، نشر آفاق، چاپ ششم، 1381ش، ص372 به نقل از شهرستانی، الملل و النحل، ترجمه مصطفی خالق زاده، ج1، ص81 .

4. ملااسماعیل سبزواری، جامع النورین، تهران، علمیه اسلامیه، بی تا، ص206؛ و علی اصغر یونسیان، ریحانة النبی، چاپ اول، 1381ش، ص196

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1) حاج ملااسماعیل سبزواری، جامع النورین، انسان، ص206.
2) علی اصغر یونسیان، ریحانة النبی، ص196.

7 ربیع الاول شهادت حضرت محسن السبط تسلیت باد